Reportage Radar
E10-benzine is goed voor het milieu, maar niet voor je motor. Helemaal wanneer het een klassieker betreft. AVROTROS Radar maakte er een heldere reportage over
E10-brandstof, hoe rampzalig is het?
Bron: AMT dec 2018
Als je zo’n schoonheid rijdt, kun je beter geen E10 tanken. Een speciale storage-fuel voor de winter is aan te bevelen.
Euro 95 is verdwenen en heeft uit milieuoverwegingen plaats gemaakt voor E10. Dat kan tot 10% bio-ethanol bevatten. De rampverhalen doen al de rondte. Auto’s lopen kapot, na een periode van stilstand doen ze het niet meer. Wat is er van waar?
Sinds 1 oktober moeten tankstations met twee of meer tankinstallaties bij minimaal de helft van hun vulpistolen E10 aanbieden. E10 is benzine waarin tussen 7,5% en 10% bio-ethanol zit. Het neemt bij de pompen de plaats in van Euro 95, waarin tot 5% bio-ethanol mocht zitten. Dat gaf al de nodige problemen met winterstalling van oldtimers en motoren en bij andere verbrandingsmotoren die weinig worden gebruikt, zoals generatoren, grasmaaiers en kettingzagen.
Maar ook sommige auto’s die veel werden gebruikt konden tegen problemen oplopen. Zo is bekend dat de brandstofpomp van een Opel Signum 2.2 in Duitsland na 27.000 km op E10 dusdanig was aangevreten dat hij kapotliep. Kunnen we met E10 nog meer problemen verwachten? Waarom gebruiken we het spul überhaupt als het zo’n slechte brandstof is?
Octaangetal
Bio-ethanol is alcohol die uit plantenresten is gemaakt. Dat helpt de CO2-uitstoot terug te dringen, want planten halen CO2 uit de lucht en zo ontstaat er een CO2-neutrale kringloop, wanneer je dat als brandstof gebruikt. De sprong van 5% naar 10% bio-ethanol zou voor 2% minder uitstoot zorgen.
Nou is bio-ethanol eigenlijk helemaal geen slechte motorbrandstof. Het heeft een RON-octaangetal van 108. Het pingelt dus veel minder snel dan benzine, dat op RON 95 (Euro 95) of 97/98 zit (Superplus, afhankelijk van het merk). Als je er een speciaal motorblok voor zou bouwen, zou je een hogere compressieverhouding kunnen kiezen. Dat geeft meer vermogen of een lager brandstofverbruik, want het thermodynamisch rendement van een benzinemotor is sterk afhankelijk van de compressieverhouding.
De compressieverhouding van je auto kun je echter niet aanpassen, dus heb je in principe weinig aan dit hoge octaangetal. Bovendien rijd je niet op pure bio-ethanol. Je rijdt ook niet op Euro 95 met extra bio-ethanol. Je rijdt op een nieuwe benzine waarin tot 10% bio-ethanol zit. Fabrikanten voegen methyl-tert-butylether aan benzine toe om de klopvastheid naar de gewenste waarde te brengen. Dat is nu niet anders. Het RON van E10 is dan ook 95, net als van de oude Euro 95. Bij veel pompen heet het zelfs Euro 95-E10.
Door vervuilde injectoren is er niet genoeg brandstof of het vernevelt niet goed. Het gevolg is een slechte verbranding, met veel restzuurstof en veel onverbrande koolwaterstoffen (HC)
Verbrandingswaarde Ethanol
De meeste injectoren hebben genoeg overcapaciteit om extra brandstof in te spuiten als je op E10 rijdt. Het brandstofverbruik stijgt er wel van.
In ethanol zit minder energie dan in benzine. Zou je op pure ethanol rijden, dan moet je 1,5 x zoveel inspuiten voor dezelfde energiewaarde en de juiste mengverhouding. Met 10% bijmenging van ethanol bij benzine is het probleem natuurlijk kleiner. Een moderne injectiemotor kan dat wel bijregelen, maar als je elke verbranding meer inspuit, gaat het brandstofverbruik wel omhoog.
Bij carburateurmotoren is het probleem groter: die kunnen namelijk niet compenseren. Daardoor kunnen ze te arm gaan draaien, vooral bij de laatste generatie carburateurmotoren, die vanwege emissie-eisen van zichzelf al arm lopen. Daardoor worden ze te heet, verliezen vermogen en krijgen daardoor een nog hoger brandstofverbruik. Ik heb in Frankrijk vaak E10 getankt met motorfietsen. Zowel bij injectiemotoren als carburateurmotoren meet ik steevast meer dan 15% meerverbruik op E10, terwijl de motoren ook voelbaar rauwer lopen.
Ethanol is corrosief
Het hogere brandstofverbruik is niet het enige nadeel van ethanol. Het is ook behoorlijk agressief en corrosief. Het tast sommige rubbersoorten, polyester, fiberglas en bepaalde aluminiumlegeringen aan. Dat geeft dus problemen als het brandstofsysteem van dit soort materialen is gemaakt.
Een ander probleem, dat speciaal bij tweetakten optreedt, is dat ethanol en tweetaktolie niet samen willen oplossen in benzine. Dat is vooral lastig voor oudere tweetaktmotoren, die op mengsmering lopen. De olie ontmengt in de tank en je motor krijgt op een gegeven moment benzine zonder olie. Dan loopt hij kapot.
Alternatieven voor E10
De eerste vraag is dus, is je auto gemaakt van materialen die tegen E10 kunnen? De meeste auto’s van na 2000 zijn gemaakt voor Euro 95. Daar zat al bio-ethanol in, dus als hij daartegen kan, kan hij meestal ook tegen E10. Maar niet altijd, getuige de eerdergenoemde Opel. Of je auto (of motorfiets) tegen E10 kan kun je controleren op www.E10check.nl.
Daar zie je bijvoorbeeld dat de 2.2 litermotor van de Signum er niet tegen kan. Is dat een ramp? Nee, want tankstations mogen uit de “andere” vulpistolen nog steeds ethanol-vrije benzine laten komen. In BP Ultimate, Shell V-Power, LUK superplus en Esso Synergy Plus 98 zit volgens de fabrikanten (nog) geen bio-ethanol, ook al staat er E5 op.
In sommige andere premium brandstoffen, zoals Total Excellium, zit het wel. En daar staat ook E5 op. Wat dat betreft doet de overheid weer zijn best om verwarring te stichten: In E5 mag tot 5% bio-ethanol zitten, maar het hoeft niet. Het zegt dus niets over de werkelijke hoeveelheid bio-ethanol.
Benzine met bio-ethanol desintegreert. Het geeft aanslag en vervuiling in je carburateur.
Houdbaarheid en vervuiling van E10
Benzine met ethanol heeft nog een ander probleem: het veroudert snel, onder meer doordat ethanol water aantrekt. Dat geeft vervuiling, sludge-, gom- en lakvorming in het brandstofsysteem. Sproeiers en injectoren vervuilen, bij carburateurs kunnen vlotternaalden verkleven, waardoor carburateurs gaan lekken.
Daarnaast kan het water-ethanol mengsel uitzakken en een zure vloeistoflaag onderin je tank of carburateur vormen. Dit veroorzaakt roest in je tank en oxidatie in je carburateur of injectoren. Hierdoor gaan motoren slecht starten, moeilijk stationair lopen en op den duur zelfs stilvallen. Euro 95 geeft na 60 dagen vaak al problemen, bij E10 zal dat nog vroeger zijn.
Dan is er bij stalling nog een ander probleem: lichte delen uit benzine verdampen na verloop van tijd, waardoor je na de winter een slechter startende brandstof hebt. Bovendien loopt het octaangetal in de loop der tijd terug, waardoor een brandstof met 95 RON een 92 RON kan zijn geworden.
Doordat benzine met bio-ethanol snel veroudert, geeft het bij stalling al snel vervuilingsproblemen. Sproeiers raken verstopt en sproeiernaalden verkleven, waardoor ze de benzine niet goed meer inspuiten en vernevelen
Dopes en storage fuel
Heb je een oldtimer, een terreinwagen of een motorfiets waarmee je slechts zelden rijdt, dan zijn er een paar opties. Je kunt de laatste twee tanks voor het stilzetten vullen met een ethanolvrije superplusbenzine en daar een conserverende dope aan toevoegen, zoals Forté MotoPower II, Eurol Fuel Treat of Liqui Moly Benzine stabilisator. Dat stabiliseert de brandstof, bindt condens, reinigt je brandstofsysteem en neutraliseert zuren.
Veel garagebedrijven doen een dergelijke dope sowieso bij de grote beurt in de tank, om het brandstofsysteem optimaal te laten functioneren. Het octaangetal kun je na stalling weer op peil brengen met Eurol Petrol Octane Improver of Liqui Moly Octane booster.
Met speciale dopes kun je het octaangetal van benzine na lange periode van stalling weer op peil brengen.
Aspen
Een alternatief voor benzine met dopes is Aspen. Dit is een synthetisch gemaakte alkylaatbrandstof. Het bevat geen aromaten en verbrandt geurloos, rookloos en zonder giftige gassen. Daarom wordt het gebruikt in kassen en in de wereld van grasmaaiers en kettingzagen, waar mensen in de uitlaatgassen staan. Goed spul, ook voor stalling van oldtimers of motorfietsen, maar alleen als deze nieuw of geheel gereviseerd zijn en je niet wisselt met gewone benzine.
De aromaten in benzine laten je pakkingen en keerringen zwellen. “Omdat Aspen helemaal geen aromaten bevat, onttrekt het deze moleculen weer aan je pakkingen en keerringen. Die krimpen weer en gaan geheid lekken”, aldus Peter van Gelder van GVG (Gebroeders Van Gelder, leverancier van Aspen). “Aspen kun je eventueel gebruiken in nieuwe of gereviseerde motoren, als je nooit wisselt met gewone benzine. Vanwege het RON octaangetal van 95 is het ook minder geschikt voor hoog belaste motoren.”
Ecomaxx
Een betere optie is een speciale storage fuel, zoals Ecomaxx Bike Fuel 4. Dit is een aangepaste alkylaatbenzine, speciaal gemaakt voor oldtimers, motorfietsen, boten en andere voertuigen die lang in de opslag vertoeven. Gewone benzine is een mengelmoes van bestanddelen uit aardolie.
Alkylaatbenzine wordt synthetisch gemaakt, vergelijkbaar met gas-to-liquid. Het is dus veel zuiverder. Ecomaxx heeft een RON van 98 en een MON van 92 (Euro 95 heeft maar een MON van 85). Belangrijker is dat het vriendelijk is voor je brandstofsysteem en dat het 3 tot 5 jaar houdbaar is.
Het bevat wel aromaten en houdt je keerringen dus in gezwollen toestand, zodat ze niet gaan lekken. Ecomaxx kost 3,35 euro per liter, een autotank vol is dus een aardige investering. Wel is het veel goedkoper dan het ultrasoon moeten reinigen van je brandstofsysteem.
Ecomaxx Classic Car Fuel is een storage-fuel die drie tot vijf jaar meegaat zonder dat het desintegreert. Met een prijs van € 3,35 per liter is het niet voordelig.
Oldtimers en tweetakten
Alkylaatbenzine verbrandt schoon. Het geeft nauwelijks aanslag op kleppen en zuigers en je ruikt het nauwelijks. Dat laatste is vooral belangrijk voor klassieke auto’s en (tweetakt-) brommers. Wanneer mensen rook zien of uitlaatgassen ruiken, klimmen ze in de pen en voor je het weet mag je met je oldtimer nergens meer rijden. De rook en geur komt vaak van onverbrande benzine.
Oldtimers staan – vanwege de soepelere emissie-eisen van vroeger – doorgaans te rijk afgesteld voor een betere acceleratie, bescherming van de kleppen en een soepelere motorloop bij de techniek van toen. Bij tweetakten speelt de doorspoeling van poort naar poort bij een lage zuigerstand nog een rol. Er komt bij deze voertuigen dus nogal wat onverbrande brandstof naar buiten.
Een slechte zaak, want benzine bevat ongeveer 35% aromatische koolwaterstoffen. Daarvan is 0,5-0,9% benzeen, 3–15% mag tolueen zijn. Kankerverwekkende stoffen die zo in de buitenlucht terecht komen. Ecomaxx bevat slechts 10% aromatische koolwaterstoffen en is vrij van benzeen en tolueen (< 0,1%).
Door deze zuivere samenstelling verbrandt het vollediger en produceert 40% minder smogvormende componenten. Je ruikt Ecomaxx als brandstof al nauwelijks, je ziet ook geen rook uit de uitlaat en je ruikt nauwelijks uitlaatgassen. Ik heb het ook zelf geprobeerd in mijn tweetakt Puch MS50V brommer van 1971, dat werkt! Ecomaxx heeft voor tweetakten overigens een speciale voorgemengde tweetaktbrandstof.
Ook oude tweetaktmotoren rijden praktisch reuk- en rookloos met een alkylaatbrandstof als Ecomaxx
Geen ramp
Wie een moderne auto heeft en hem nooit een paar maanden stil laat staan, zal doorgaans probleemloos op E10 kunnen rijden. Zo niet, dan kun je meer dan genoeg premium brandstoffen vinden bij de grotere tankstations. Voor stalling zijn er dopes en speciale storage fuels. Een ramp is E10 dus zeker niet.
